Одам ва ҳар бир бошқа тирик организм ташқи муҳитдан кислород қабул қилиб, карбонат ангидрид газини чиқариб туриши нафас олиш деб аталади. Нафас олиш ҳар бир тирик организмнинг ҳаёти учун энг зарур физиологик жараён ҳисобланади. Нафас олиш жараёни қуйидаги қисмлардан иборат: 1. Ўпка алвеолалари ва ташқи муҳит ўртасида кислород ва карбонат ангидрид алмашинуви (ташқи нафас олиш). 2. Ўпка алвеолалари ва ўпканинг капилляр қон томирлари ўртасида кислород ва карбонат ангидрид алмашинуви. 3. Қон ва тўқималар ўртасида кислород ва карбонат ангидрид алмашинуви (ички нафас олиш).Нафас олиш орқали ташқи муҳитдан қабул қилинган кисЖород иштирокида ҳужайра ва тўқималарда оқсил, ёғ ва углеводлар оксидланиб, энергия ҳосил қилади. Ҳужайра ва тўқималардаги барча ҳаётий жараёнлар (қўзғалиш, ҳаракатланиш, кўпайиш) ана шу энергия ҳисобига амалга ошади. Бу ҳаётий жараёнлар нати¬жасида ҳосил бўлган карбонат ангидрид гази ҳужайра ва тўқималардан қонга ўтиб, ўпкалар орқали ташқи муҳитга чиқарилади.