Imkoniyati cheklangan o’quvchilarni estetik ruhda tarbiyalashda musiqaning o’rni

Jamоat оldida so’zga chiqib, unga birоr narsani tushuntirish yoki isbоtlab berish zaruriyati qadim-qadim zamоnlardan beri оdamlarni dilkashlikka, so’zamоllikka rag’batlantirib kelgan. Nоtiqlik san`atining keng rivоj tоpishi uchun, avvalо, jamiyatda ma`lum ijtimоiy sharоitlarning mavjud bo’lmоg’i darkоr. Shunday sharоitda eng muhimi so’z erkinligidir. Bunday mas’uliyatli vazifa o’qituvchi- pedagoglar oldiga ham yuksak darajadagi mas’uliyatni yuklaydi. Nutq madaniyati fani hоzirgi davr tilshunоslik fanining aktual muammоlaridan biridir.Tafakkur nutq yordamida ro’y berib, shu tufayli kishilar bir-birlari bilan alоqa bоg’laydilar. Nutq madaniyati esa birоr tilda to’g’ri so’zlash va yozish, o’sha tilda fikrni qisqa va aniq, sоdda va оbrazli, uslub jihatdan ravоn ifоdalash demakdir.

Ustoz - shogird munosabatlari ajdodlarimizning azaliy an’analaridan biri hisoblanadi va ushbu an’anadan yosh avlodni tizimli kamolotga yetkazishda foydalanib kelingan. SHuning uchun ham “Ustoz” degan ibora bizga nonday arzandadir. Butun mashriq zaminda ustoz- shogirdlik an’anasi chuqur hurmat, izzat- ikrom va o’zgacha oliy maqom qadriyatlar shohsupasining eng to’ridan joy olgan. Unda tarbiyachi va tarbiyalanuvchi so’zlari aynan ishlatilmasa-da, ularning burch va vazifalari aks etgan. Bu haqda Prezidentimiz I.A.Karimov shunday yozadi: "Tarbiyachi- ustoz bo’lish uchun, boshqalarning aql idrokini o’stirish, ma`rifat ziyosidan bahramand qilish, xaqiqiy vatanparvar, xaqiqiy fuqoro etib etishtirish uchun, eng avvalo, pedagogning ana shunday yuksak talablarga javob berish, ana shunday buyuk fazilatlarga ega bo’lishi kerak".

Oliy ta’lim muassalarida o’rta maxsus kasb ta’limi tizimida, musiqa maktablarida jamoa bo’lib kuylashga o’rgatishda interaktiv usullardan foydalanish musiqa madaniyati darslarida interfaol uslublar orqali o’quvchilarni faollashtirish. Jamoa bo’lib kuylash uchun tanlangan asarlarning musiqiy va badiiy yetuk bo’lishida kuylovchilarning vokal tayyorgarliklari darajasiga alohida etibor qaratish. Vokal xor malakalarini shakllantirishning zamonaviy sermahsul uslublarini taklif qilish. Mamlakatimiz mustaqillikka erishgach, musiqa va sportni rivojlantirish to’g’risida prezident qarori chiqqanligi hammamizga ma’lum. Maktabda musiqa darslarining asosiy qismini jamoa bo’lib kuylash tashkil qiladi. Darsning bu faoliyat turi bolalarni musiqa san’atiga qiziqtirish, uni sevishga o’rgatish, bolalarning musiqiy iste’dodini rivojlantirishdan iborat. Maktabda musiqa darslari jamoa bo’lib kuylash, musiqa savodini o’rganish va musiqa adabiyoti bilan tanishish bo’yicha qator mashg’ulotlarni o’z ichiga oladi. Bundan tashqari, 1-2- sinflarda qo’shiq o’rgatish jarayonida xilma-xil ritmik harakatlar ham ko’rsatib boriladi.

G’aniybay Amaniyazov 1940 – ji’li’ Kegeyli rayoni’ni’n’ Q. Abibullaev ati’ndagi’ olxozi’nda yetikshi shan’arag’i’nda tuwi’ldi’. Awi’lli’q mektepte woqi’p ju’rip toy – merekelerde baqsi’ ha’m ji’rawlardi’ su’ysinip ti’n’lap, wolardan yesitken qosi’q ha’m muzi’kalardi’ u’yrenip, wo’zinshe ayti’p ju’rdi. Woni’n’ jaslayi’nan muzi’kag’a bolg’an qi’zi’g’i’wshi’li’g’i’, ko’rkem wo’nerge talpi’ni’wshi’li’g’i’, i’qlasi’ mektepte woqi’p ju’rgen ji’llari’ ha’weskerler do’geregine belsene qatnasi’wi’nan baslanadi’.

Muzı’ka ınsan qa`lbıne ku`shlı ta`sır ko`rsetıw ımkanıyatı’na ıye bolı’p, oqı’wshı’lardı’ a`deplılık a`lemıne alı’p kırıw ha`m ta`rbıyalawdı’n` za`ru`r quralı’ bolı’p esaplanadı’.

Muzıka tárbıyalıqqa tikkeley tásir etiwshi qural bolıp qoymastan, jaslardıń házırgı dáwir progressıyalıq ideyaların estetıkalıq qabıl etıwın tereńlestıredı

Bul pa`nde bolajaq muzıka ma`deniyatı oqıtıwshıları iyelewi za`ru`r bolg`an bilim ha`m ko`nlikpelerin iyelewdin` talapları belgilep berilgen. Bag`darlamada zamanago`y oqıtıwshıg`a qoyılatug`ın talaplar-bular muzıkalıq shıg`armalardı oqıw ham atqarıw usılları, muzıka ma`deniyatı sabaqlarında ha`m ta`rbiya islerin alıp barıwda atqarıwshılıq, do`retiwshilik ko`nlikpelerin qa`liplestiriw mektep repertuarının` mazmunın biliw ha`m ko`nlikpelerdi iyelew kerek.

Bastakor Hoji Abdulaziz Abdurasulov hayoti va ijodini o‘rganishning yoshlar tarbiyasida tutgan o‘rnini asoslash va uni amalga oshirishga metodik tayyorlash.

O‘quvchilarning musiqiy bilim va malakalari rivojlantirish bilan birga musiqa darslarida zamonaviy texnologiyalarning qo‘llaniishi va ta’lim samaradorligini oshirish yo‘llarini tadqiq etishdir.