Жаҳон илм-фани бугунги глобал дунёда Алишер Навоий қолдирган салмоқли адабий меросга янада кўпроқ таяниши, унинг мазмун-моҳиятини чуқур англаб етиши лозим. Инглиз шарқшунослигида Навоий асарлари матншунослик нуқтаи назарида тадқиқ этилган бўлса, немис олимлари шоир шеъриятининг поэтик ва бадиий хусусиятларини ўрганишга аҳамият қаратдилар, француз олимлари эса ўтган аср бошларида Навоийнинг бир қатор насрий асарларининг илмий танқидий матнларини яратдилар. Алишер Навоий ижоди мисолида шарқ мумтоз адабиёти ўзининг энг юқори чўққисига кўтарилди ва ундаги муҳим бир даврни ташкил этди. Шу нуқтаи назардан Навоий ижодини исломий-тасаввуфий ғоялар, шарқона бадиият мезонлари негизида ўрганиш, шоир лирикасининг ирфоний моҳиятини жаҳон адабиёти контекстида тадқиқ этиш янги ва долзарб муаммо саналади.

Mazkur maqolada o’zbek mumtoz adabiyotining mashhur namoyondasi Boburning serqirra hayoti va ijodiy faoliyati haqida so’z yuritilgan. Bobur she’rlarida aks etgan hayotiy kechinma va kayfiyatlarini o’rganish bebaho manba ekanligi, “Boburnoma”ning qimmatli tomoni, unda muallif o’z hayotida bo’lib o’tgan voqyealarni batafsil tasvirlash bilan birga, shu davrdagi kayfiyat va kechinmalarni ham qog’ozga tushirgani to’g’risida qiziqarli ma’lumotlar keltirilgan.

Mazkur uslubiy qo`llanma universitetlarning 5120100 – filologiya va tillarni o`qitish (o`zbek filologiyasi) yo`nalishi 1-kurs talabalari uchun mo`ljallangan bo`lib, unda “O`zbek mumtoz va milliy uyg´onish adabiyoti” fani bo`yicha ma’ruza mashg´ulotlari uchun tavsiya etilgan mavzular, reja, nazorat uchun savol va topshiriqlar, foydalanishga tavsiya etilgan adabiyotlar ro`yxati jamlangan. O`quv-uslubiy qo`llanmadagi mavzular Oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligining 2015-yilda oliy o`quv yurtlari uchun tasdiqlangan namunaviy o`quv dasturiga muvofiq tartiblangan. Ma’ruzalar uchun oliy o`quv yurtlariga mo`ljallangan N.Mallayev, R.Vohidov, H.Eshonqulov, B.To`xliyev kabi yetakchi mutaxassislarning turli kitoblari asos qilib olingan. Zaruriy o`rinlarda internet ma’lumotlari ham kiritilgan.

Filologiya fanlari nomzodi, dotsent Karimov Obit Yakubdjanovich tomonidan ushbu Ma’ruza matni “O’zbek adabiy tanqidi tarixi” fanidan tayyorlangan. Ushbu majmua ishchi dastur, namunaviy dastur, XX asr boshlaridan hozirgi adabiy jarayongacha bo’lgan davrdagi yozuvchi va shoirlar hayoti va ijodini tanqidiy o’rganish hamda mamlakatimiz mustaqillikka erishgandan keyingi yillaridagi adabiy jarayondagi o’zgarishlar, o’zbek adabiy tanqidi tarixidagi yangiliklar, o’zbek adabiyoti va tanqidining bugungi yutuq va kamchiliklari, adabiy tanqidning yangi davr o’zbek adabiyotiga munosabati masalalarini qamrab olgan.

Bolalar adabiyotining hozirgi ahvoli to‘g‘risidagi dokladda ham, muzokaraga chiqqan o‘rtoqlarning nutqida ham bir narsa ko‘zga tashlanadi: hamma bolalar adabiyotidagi kamchiliklardan gapirishdan oldin bu adabiyot ancha o‘sganligi, yutuqlarga ega bo‘lganligi to‘g‘risida katta-kichik muqaddima qilib o‘tdi. Bu gaplar haq, lekin bir narsani esdan chiqarmaslik kerak: modomiki, bolalar adabiyoti sovet adabiyotining bir qismi ekan, uning o‘sishi, yutuqlarga ega bo‘lishi tabiiy bir hol, gap bu yutuqlarning darajasi, bu kungi talablarga qanchalik javob bera olishi to‘g‘risida bo‘lishi kerak.

Қўлланма Олий ва ўрта-махсус таълим вазирлигининг 2018 йил 9-февралдаги “Олий таълим муассасаларида “Исҳоқхон Тўра Ибратнинг ҳаёти ва ижодий фаолияти” номли махсус курс ташкил қилиш тўғрисидаги” 140-сонли буйруғидаги вазифаларни таъминлаш мақсадида ишлаб чиқилган. Ушбу услубий кўрсатма XIX аср охирларида дунё кезиб, илм ўрганиб, бир нечта тилларни пухта билган полиглот, шоир, педагог, публицист, тилшунос сифатида Исҳоқхон тўра Ибратнинг ижодини олий таълим муассасаларида ўрганишга қаратилган.

Mazkur magistrlik dissertatsiyasida asr hikoyalaria an’ana va o‘ziga xosliklar masalasini Ulug‘bek Hamdam hikoyalari asosidagi novatorliklar misolida yoritib berilgan. Ulug‘bek Hamdamning “Muvozanat” romanini tahlil qilish mobaynida asar muallifi ijodinig o‘ziga xos jihatlarini, yondashuv uslublarini, asarlardagi epik rivoya va unda roviy mavqei, badiiy asar tilidagi o‘ziga xoslik masalalari keng tahlil qilingan.

Mazkur magistrlik dissertatsiyasida yozuvchi Xurshid Do‘stmuhammad ijodiga mansub bo‘lgan qissalar asosiy manba bo‘lib xizmat qiladi, Xurshid Do‘stmuhammad qissalari personajlari nutqining milliylik va ruhiy kechinma bilan bog‘liq jihatlari tashkil etadi. Tadqiqot jarayonida qiyosiy-tipologik, psixologik, sotsiologik, badiiy-tahliliy, tavsiflash usullaridan foydalanilgan.

Мазкур маъруза матни ХХ аср ўзбек адабиётининг шаклланишида миллий уйғониш даврининг мақсади, вазифалари, ўрнини кўрсатиб бериш, бу давр адабиётнинг ўзига хосликлари, даврлаштириш муаммолари, мунозаралар ҳақида маълумот бериш, мустақиллик даври ўзбек адабиётида «Миллий уйғониш даври” адабиётини ўрганилиши масаласаларини ўз ичига олади. “Миллий уйғониш даври ўзбек адабиёти” курси аввало мустақиллигимизнинг меваси сифатида майдонга келган.

Ushbu BMIdan ko`zlangan maqsad Alisher Navoiy ijodi misolida tamsil san'atining yangi qirralari, imkoniyatlarini ochib berishdan iborat.