Oqıw qollanba joqarı oqıw ornı bakalavriat baǵdarı talabaları ushın mуlsherlengen. Уzbekstan Respublikası Joqarı ham orta arnawlı bilim ministrligi tu`repinen tastıyıqlanǵan adam anatomiyası ha`m fiziologiyası ul`gi oqıw da`stu`ri tiykarında jazılǵan. Oqıw qollanbada eresek adamlardıń organizminiń du`zilisin u`yreniw menen birge organ ha`m organlar sistemalarınıń rawajlanıwı ha`m balalıqtıń ha`r qıylı da`wirlerinde gu`zetiletuǵın jasına say уzgeshelikleri haqqındaǵı maǵlıwmatlar da kiritilgen.

Baliq oziq – ovqat mahsulotida juda muhim bo`lganligi uchun sog`liqni saqlash tibbiyoti eng kamida bir kishi bir yilda o`rtacha 12 kg baliq go`shtini iste’mol qilishini tavsiya qiladi. O`rtacha jahon miqyosida baliq go`shti mahsulotlarini iste’mol qilish bir yilda bir kishi hisobiga 16,6 kg ni tashkil etmoqda.

Inson azaldan tabiat bilan uzviy aloqada bo`lib, u tabiatning ajralmas qismi hisoblanadi. Inson hayotini tabiatdan, tabiiy boyliklardan ayricha holda tasavvur etib bo`lmaydi. Tabiatda inson hayoti va jamiyat taraqqiyoti uchun zarur bo`lgan barcha moddiy boyliklar mujassamlashgandir. Hozirgi globallashuv jarayonida ekоlоgik хаvfsizlik insоniyatning buguni vа ertаsi uchun g’оyat dоlzаrb vа zаrur bo’lib, biz yashаyotgаn muhitdа ekоlоgik muаmmоlаrni оldini оlish, tаbiаtdа ekоlоgik muvоzаnаtni bаrqаrоrligini sаqlаb qоlish uchun Yosh аvlоdgа ekоlоgik tа’lim - tаrbiyani to’g’ri bеrа olish, ulаr оngidа ekоlоgik оngni hоsil qilish, pirоvаrd nаtijаdа ekоlоgik mаdаniyatni shаkllаntirish lоzimdir.

Atmosfera havosining ifloslanishi, ichimlik suvining o’ta taqchilligi, ona zaminning zaharlanishi, ekish va hosil olish mumkin bo’lgan unumdor yerlar, yer osti va yer usti boyliklari, o’simliklar va hayvonlar nodir turlarining kamayib borayotganligi hamda atmosfera haroratining sezilarli darajada oshib,iqlim o’zgarishlari kelib chiqayotganligi,Markaziy Osiyo, jumladan O’zbekiston hududidagi ekologik ahvol ham nihoyatda keskinlashib, ijtimoiy tus ola boshlayotganligidan darak beradi.

Genetika fani faqat nazariy muammolarni emas, balki insoniyat oldida turgan nihoyatda muhim vazifalarni hal etishda ham faol ishtirok etmoqda. Odamlardagi iste’dod,qobiliyat, aql-idrok nasldan naslga beriluvchi belgilar qatoriga kiradi.Genetikaning markaziy muammolaridan biri, odamlar irsiyatini baholash va uning kelajagini oldindan rejalashtirib, sog’lom avlodlar dunyoga kelishini nazorat qilish lozimdir. Hozirgi vaqtda insoniyat genomi to’liq o’rganilib,genetika fani oldida turgan eng asosiy vazifalar quyidagilardir: • inson tanasida ruy beradigan mutatsion jarayonlarni nazorat qilish; • genlarda yangi nuqsonlar bo’lishiga yo’l qo’ymaslik; • inson umrini uzaytirishning genetik yo’llarini kashf qilish; • gen injenerligini rivojlantirishning eng maqbul yo’llarini topish; • irsiy kasalliklarning paydo bo’lish sabablarini, ularning avloddan –avlodga berilish qonuniyatlarini aniqlash va mazkur holatlarni oldini olish va hokozolar.

Atmosfera barcha tirik organizmlarning nafas olishi uchun asosiy manba hisoblanib, uning muhofazasiga yer yuzasidagi barcha insonlar birdek ma`suldir. Atmosfera havosini zaharli gazlar, changlar, qattiq zarrachalar bilan ifloslanishini kamaytirish borasida rеspulblika sanoat korxonalari joylashgan hududlarda fan-tеxnika yutuqlaridan foydalangan holda chora tadbirlar ishlab chiqilmoqda va amaliy ishlar qilinmoqda. Havoni ifloslanishini kamaytirish maqsadlarida, ayniqsa sanoat korxonalarida ko`pincha balandligi 100 m dan 400 m, gacha bo`lgan trubalardan foydalanishi yo`lga qo`yilgan. Trubalar balandligini oshirish o`sha Yerning o`zida iflos moddalarni uzoq tarqalish zonalariga tushishini ta’minlaydi, ya’ni mahalliy tarqalish miqdorini kamaytiradi.Masalan:200m.li trubadan tashlanayotgan chiqindi moddalar 75-250 m.li radiuslarga tarqaladi.

Izertlew nătiyjeleriniс ilimiy ahmieti Qaraqalpaḡıstan Respublikası sharayatında kollektor-izeykesh suwınıс mineralizastyasın Lemna minor, Pistia stratiotes hăm Azolla caroliniana suw хsimlikleri jărdeminde biologiyalıq usılda tхmenletiw, hămda olardan paydalanılḡanda topıraqtıс suw-fizikalıq хzgesheliklerine, azıq, duz rejimi anıqlanḡan.

Tabiatda o’simliklar ustida kuzatish olib borish, ulardan gerbariy yig’ish, rasmiylashtirish orqali o’simliklar dunyosi bilan samarali va qiziqarli tanishish imkonini beradi. Hatto, hech qaysi rasm ham, og’zaki va yozma tavsif ham qog’oz varag’ida yaxshi quritilgan tabiiy o’simlik o’rnini bosa olmaydi. Shunday ilmiy nomlari bilan to’g’ri to’ldirilgan yorlig’i bor yaxshi quritilgan gerbariy namunasini tarixiy hujjat bilan tenglashtirish mumkin. Hozirda gerbariylar tayyorlash metodikasi ancha boyib bormoqda va ulardan botanikaning turli sohalarida foydalanilmoqda. Shuningdek, gerbariy yorliqlarida (etiketka) o’simlikning tur va turkumi, oilasi, geografik tarqalishi va o’sish sharoiti haqidagi ma’lumotlar ham kiritila boshlandi.

Табиатни муҳофаза этиш, уни хароб этилишининг олдини олишга қаратилган ахлоқий хатти-ҳаракатлар ҳар қандай ёшдаги кишиларга бирдай тааллуқлидир. Шундай экан, экологик масала кишиларни экологик онгли ва экологик маданиятли кишидек эзгу вазифа жамиятнинг ҳозирги тараққиёт босқичига бошланғич синфларнинг таълим-тарбия амалиётига бевосита тегишлидир. Бутун халқ маорифи ишини қайта қуриш ишида марказий ўринни инсонпарварлик эгаллаши лозимлигини ҳаётни ўзи кўрсатиб турибди. Ҳозирги вақтда ўқув жараёнини экологик тарбиясиз тасаввур қилиб бўлмайди, чунки инсонларнинг теварак-атрофга бўлган ўзаро муносабати мураккаблашиб бормоқда.

Жеке рауажланыу биологиясы ямаса эмбриология илими бунын пан сыпатында тексериу объектлери рауажланыушы организм хам онын барлык рауажланыу дауирлери есапланады.