Муқаддас илоҳий китоб-Қуръони карим ўзида жам қилган мавзулар кўламини ва мазмунлар мундарижасини тўла ўрганиб чиқишга бор салоҳиятини ишга солса ҳам бани одам ожизлик қилади. Бироқ инсоният тарбияси учун нозил қилинган улуғ мўъжизанинг инсонлар билиши ва амал қилиши лозим бўлган жиҳатлари борки, уларни тафсир ва талқин этиб, халқ истифодасига тақдим этиш уламолар зиммасига масъулият юклайдики, бу машаққатли вазифани Абу Лайс ас-Самарқандий, Ан-Насафий, Аз-Замахшарий каби қадимги уламолар уддасидан чиққанлар ва Аллоҳнинг муқаддас каломи Қуръони карим маъноларини тафсир ва таъвил қилиб, омма халқ орасида уни тушуниб, амал қилишга даъват этганлар. Диёримиздан чиққан ана шундай уламолардан бир нечталари томонидан динимиз ва халқимиз учун қолдирилган илмий меросларининг баъзи бирларини қуйида мушоҳада қиламиз.