Инсон манфаати хусусида мушоҳада қилган донишу-фузалолар уни жамиятни ҳаракатга келтирувчи кучга қиёс этадилар. Ҳақиқатан, асл ман-фаатгина одам боласини саъйга ундайди, у ёки бу ижтимоий вазифани бажаришга, у ёки бу юмушнинг уддасидан чиқишга йўллайди, бу функция ёхуд юмушни бажаришнинг самаралироқ чораларини излашга мажбур этади. Манфаат бўлмаса, инсонни бирор бир корга кўндириш мушкули кушод. Тўғ-ри, баъзан ўз манфаати-ю фойдасини англамайдиган “шоири девонаи-ишқ-ларни” ҳам учратиб турасан, киши. Лекин бу, фалсафа тили билан айтганда, кўпроқ қонунийлик билан эмас, тасодифийлик билан боғлиқ.